Vijf oplossingen voor het personeelstekort

Oplossing 1: laat HBO als harde eis los

Banken hanteren voor het merendeel van hun vacatures een HBO-diploma als harde functie-eis. Dat is overigens geen trend, dat is al sinds de oprichting van Carrierecafe, ruim 20 jaar geleden, het geval.

Maar in deze tijd van arbeidskrapte mag er wat Dorien betreft wel meer out-of-the-box worden gedacht: “Je kunt met een test of assessment ook vaststellen dat iemand een HBO-niveau heeft. Het is bovendien altijd van belang om naar de persoonlijke situatie te kijken. Ik ken wel voorbeelden van kandidaten die een HBO-propedeuse hebben afgerond maar gestopt zijn vanwege een gebrek aan geld. Studeren is tegenwoordig duur. Sommige kandidaten kiezen er daarom voor te stoppen met hun studie en om eerder te gaan werken. Kijk daarom niet alleen naar het ‘papiertje’, maar ook naar het verhaal achter het ‘papiertje’.”

Voor sommige functies is het daarbij de vraag of een HBO-niveau wel echt noodzakelijk is om de functie te kunnen uitvoeren. Dorien: “Je ziet bij bepaalde functies een hoog verloop omdat HBO’ers het niet uitdagend genoeg vinden.”

Oplossing 2: leer generatie Z begrijpen

De actieve arbeidspopulatie neemt de komende jaren verder af. Er is meer uitstroom door pensioen dan aanwas vanuit afgestudeerden. Het aantrekken van kandidaten uit de laatste generatie die de arbeidsmarkt heeft betreden, Generatie Z (geboren tussen 1995 en 2010), is voor opdrachtgevers essentieel om hun bezetting in de toekomst op orde te houden.

Dorien heeft het gevoel dat banken nog zoekende zijn in de omgang met kandidaten uit generatie Z. Maar dat overigens geldt ook voor Carrierecafe. Niet ieder probleem heeft een simpele oplossing, en dit geldt zeker voor de toetreding van deze nieuwe generatie op de arbeidsmarkt. Dorien: “Goed leren begrijpen wat generatie Z wil, ivan groot belang. Het verloop onder die generatie is groot. Je ziet dat er met name meer salaris wordt geboden om dat op te lossen, maar dat is niet voldoende.”

Eén van de voornaamste uitdagingen is om generatie Z te binden. “Veel van deze jonge mensen zijn begonnen met werken in de coronatijd. Vooral thuiswerken, dus. Dan heb je minder binding met je opdrachtgever en daarom maakt het ook niet uit voor wie je het werk doet. Dan wissel je ook sneller van opdrachtgever vanwege een iets hoger salaris.”

Vanuit haar eigen ervaring kan Dorien wel een aantal tips geven om meer begrip te kweken voor deze generatie. Ten eerste: geld. Wonen is duur, studeren is duur en deze generatie wil bovendien meer dan werken alleen. Dan is het niet vreemd dat ze een hoog startsalaris willen. Daarbij zijn ze heel doelgericht en willen ze snel groeien. Duidelijk communiceren over het mogelijke groeipad is daarom heel belangrijk.

Generatie Z is een digitale generatie die is opgegroeid in een tijdperk waar informatie altijd en overal beschikbaar is. Dat verklaart ook waarom verwachtingsmanagement zo belangrijk is voor jonge mensen: ze zijn gewend aan volledige transparantie.

Oplossing 3: versnel je recruitmentprocessen

Je bestelt op donderdagavond een cadeau voor een verjaardag die zaterdag erop en je hebt het vrijdag al in huis. Ingepakt en wel. In een digitale wereld gaat alles snel. Recruitmentprocessen daarentegen, die zijn vaak nog veel te stroperig en langzaam. Dorien: “Kandidaten haken nu soms af omdat het zo lang duurt.” In een tijd van arbeidskrapte is het in die zin beter om de kandidaat als klant te zien, en processen ook vanuit die gedachte in te richten. Vergelijkbaar met de situatie zoals hij nu is voor digitale klantprocessen, waarin Product Owners de ideale user story nastreven. Zo min mogelijk drempels dus. En laat beslissingen niet over te veel schijven gaan, zodat er sneller duidelijkheid geboden kan worden.

Oplossing 4: Accepteer Engelssprekenden

Nederlands spreken en schrijven. Het lijkt een vaste prik bij bancaire vacatures. Maar waarom moet iedere bankier Nederlands spreken? Dorien: “Ik had laatst een hartstikke gemotiveerde sollicitant uit Nieuw Zeeland. Maar die komt er bij de meeste banken niet in. Bij functies waar je geen klantcontact hebt, maakt het sowieso niets uit dat je geen Nederlands spreekt. En zelfs al heb je klantcontact: zakelijke klanten zijn het bijvoorbeeld gewend om in het Engels te communiceren. Dus wat maakt het uit?”

Oplossing 5: Kennismakingsgesprekken. Geen sollicitatiegesprekken

Een klassiek sollicitatiegesprek: een kandidaat kleedt zich overdreven netjes, bereidt met name antwoorden op vragen voor die bewijzen hoe goed hij of zij voldoet aan de gestelde functie-eisen….

Een kennismakingsgesprek: kandidaat en opdrachtgever voeren een gebalanceerd gesprek waarin de wensen van beide partijen op elkaar worden afgestemd….de kandidaat bereidt zich voor door vragen te bedenken over de aansluiting van zijn of haar wensen op de bedrijfscultuur en functie.

Carrierecafe bereidt al haar kandidaten voor op gesprekken met banken. Dorien: “Maar we bereiden ze voor op het klassieke sollicitatiegesprek. Bij banken is dit ook nu nog de standaard. Dat terwijl onze eigen gesprekken met kandidaten veel meer een oriënterend karakter hebben. Dat sluit beter aan bij de werkzoekende van vandaag de dag die denkt: ‘als deze functie het niet wordt, dan zit ik ergens anders ook wel prima.’ “

De laatste oplossing die Dorien daarom biedt: probeer de klassieke verhouding tussen sollicitant en werkzoekende opdrachtgever wat meer te laten varen. Dorien: “Je ziet dat vooral kandidaten met een vlotte babbel goed presteren in gesprekken waar het bewijzen van het eigen kunnen centraal staat. Dit terwijl het echt niet zo is dat je voor iedere functie iemand met een vlotte babbel nodig hebt.”

De rol van wet- en regelgeving

Opdrachtgevers hebben het toepassen van de vijf geboden oplossingen grotendeels zelf in de hand. Maar: helaas hebben wet- en regelgeving veel invloed op de markt. De overheid moet zelf een rol pakken in het oplossen van de arbeidskrapte.

Dorien benoemt om te beginnen een heel specifiek voorbeeld uit de bancaire sector waar de sourcingdruk enorm is: “AFM en DNB zetten enorm veel druk op banken op gebied van toezicht op witwassen en fraude. Met als gevolg een enorme vraag naar KYC Analisten.” Deze vraag is zo groot dat het ook de sourcingdruk bij andere functiegroepen toe laat nemen. “Met slimme automatisering en meer samenwerking tussen banken zou je veel handwerk weg kunnen nemen. Dan komen er kandidaten vrij voor andere functies.”

Een tweede probleem dat de overheid zelf heeft veroorzaakt, en dus op zou kunnen lossen, is de uurlonen die de GGD biedt en die ver boven marktconform zijn. Dorien: “De tarieven zijn zo hoog dat ze de arbeidsmarkt verstoren.” Met name de horeca beklaagt zich hier momenteel over. Maar ook de klantenservice sector leidt eronder.

De torenhoge kosten voor kinderopvang staat volledige arbeidsparticipatie van vrouwen in de weg. Ook daar kan de overheid iets aan veranderen. Maak het gratis, bijvoorbeeld. Dorien: “Ik heb het besef bij vrouwen dat ze carrière kunnen maken zien groeien. Maar door de hoge kinderopvangtoeslag wordt het maken van veel uren niet gestimuleerd. Dat is simpelweg niet rendabel. Daarbij zijn er overigens ook mannen die minder werken omdat de kinderopvang zo duur is.”

In 2015 is de basisbeurs afgeschaft en is de studiefinanciering een volledige lening geworden. Dit heeft een aantal gevolgen die de komende jaren nog invloed blijft hebben op de arbeidsmarkt. Ten eerste zijn er minder studenten doorgestroomd van universitaire bachelors naar masters. Ten tweede zijn er voor studiejaar 2022/2023 minder inschrijvingen op het HBO, omdat het leenstelsel vanaf studiejaar 2023/2024 wordt afgeschaft. Goed nieuws voor de lange termijn. Maar je kunt dus nu al voorspellen: in het najaar van 2027 kom je moeilijker aan net afgestudeerde kandidaten.

Maar de grootste impact van het leenstelstel is het financiële aspect: ‘de gemiddelde studieschuld is sinds de invoering opgelopen van 12,4 duizend euro in 2015 naar 15,2 duizend euro in 2020’, aldus het CBS. Dorien: “We investeren in onze maatschappij veel geld in ouderen en vrijwel niets in jongeren. Dat terwijl de jongeren de rekening moeten betalen. Dan is het ook niet vreemd dat ze zoveel belang hechten aan salaris en salarisgroei. Maak studeren daarom gratis en laat vermogende ouderen een hogere eigen bijdrage betalen voor de zorg waarvan ze gebruik maken.”

Tot slot is er nog de vluchteling: waarom laten we die niet werken. Dorien: “Blijkbaar zijn er grote gebeurtenissen nodig om wetgeving versneld te wijzigen. De oorlog in Oekraïne bijvoorbeeld. Een gevluchte IT’er uit Oekraïne mag werken, maar een Rus niet. Heel veel vluchtelingen zijn hartstikke slim en gemotiveerd, maar zij mogen niet werken. Laat ze helpen om de personeelstekorten op te vangen.”