Nederlandse banken en crypto: waar liggen de kansen?

Blockchain staat los van crypto

Laten we eerst een hardnekkig misverstand uit de wereld helpen. Een cryptomunt kan niet bestaan zonder een blockchain. Maar een blockchain kan wel bestaan zonder cryptomunt. Blockchain is een techniek voor het delen, valideren en verifiëren van digitale documenten of andere digitale objecten. Wil je eerst wat meer weten over wat een blockchain is? Lees dan onze blog Wat is Blockchain?

Crypto en blockchain zijn rode vlaggen in KYC-proces

Zaken doen is het afwegen van kansen en risico’s. Dat geldt ook voor een bank. Door de toegenomen maatschappelijke druk op de strijd tegen witwassen is er een risicogerichte focus ontstaan. Wordt een klant geassocieerd met crypto? Dan levert dit een rode vlag op in het KYC-proces. Rudy heeft bij het aanvragen van een rekeningnummer voor de Stichting DigiByte Foundation zelf ervaren wat dit betekent. Sterker nog, zelfs de associatie met blockchain leverde bij alle banken waar hij binnen liep een probleem op. “De stichting is zelf niet actief in het aanbieden en faciliteren van cryptomunten, we zijn een aanspreekpunt voor innovatie op blockchaingebied. Toch wilde destijds geen bank ons als klant.” Uiteindelijk durfde een lokaal kantoor van een grote bank het aan om de stichting een bankrekening te geven. Alleen werden zij teruggefloten door het hoofdkantoor. Daarom heeft de stichting tot de dag van vandaag geen bankrekening.

Cryptohandel is niet altijd anoniem

Het voornaamste risicobezwaar tegen cryptohandel is dat grotendeels anoniem is. Of beter gezegd: dat is het hardnekkige vooroordeel. Want: het is een misvatting dat alle cryptohandel anoniem is. Volledige anonimiteit is alleen van toepassing bij directe wallet naar wallet-transacties. Rudy: “Een bitcoin blijft een bitcoin. Maar op het moment dat je hem wilt inruilen voor euro’s doe je dit bij een crypto-exchange (of broker) waar jij je als klant hebt moeten identificeren. Want ook zij moeten zich aan KYC-regels houden. Dat er ergens geld rondgaat en misschien niet zichtbaar is, zie ik niet als probleem. Ik zie het wel als probleem als je crypto’s kun kopen en verkopen zonder KYC-proces. Dat gebeurt overigens wel in sommige exchanges.”

Rudy erkent dat er op gebied van regulering nog het één en ander beter kan. “Iemand kan van een crimineel geld ontvangen in bitcoin. Als gebruiker word je zelf geverifieerd door een crypto-exchange. Je identiteit is dan in beeld als je bitcoins inruil voor euro’s, maar de aanvankelijke bron van het geld is dan niet te achterhalen. Ik ben daarom wel voorstander van meer controle op dat vlak. Dat je de herkomst van fondsen bij een controle moet verklaren.” Alles staat uiteindelijk bij goede wetgeving. “Vanuit wetgeving wordt er gekeken naar het verbieden van handel met anonieme wallets, wat in mijn ogen net een stap te ver is en niet in lijn met de beoogde functie en visie van de technologie. Maar, als dat er door komt, dan kun je altijd herleiden wat de herkomst van het geld is.”

Alles staat of valt bij goede wet- en regelgeving

Nederland is van oudsher een spaarland bij uitstek. De spaarrente bestaat niet meer. Beleggen wordt als alternatief gezien, maar dan graag risicoarm. Dat in ogenschouw nemende, hebben Nederlandse bankklanten wel interesse in een volatiel nieuw fenomeen als cryptogeld? Rudy: “Crypto-exchange Bitvavo heeft een miljoen Nederlandse gebruikers. Dat geeft toch aan dat het een interessante markt is, die bovendien nog groeit. Ik denk dat centrale banken, zoals DNB, daarom op een gegeven moment zelf een cryptomunt lanceren. Maar ik begrijp het dilemma van de Nederlandse banken wel. Er is in Nederland nu eenmaal geen duidelijke regelgeving omtrent cryptomunten. Het opstellen van duidelijke regelgeving is overigens zeker niet eenvoudig. Zo heb je verschillende typen tokens (security tokens, equity tokens, asset tokens en utility tokens) en pure crypto coins, waarvoor je allemaal passende regels moet opstellen.”

DNB heeft als overkoepelende organisatie een grote rol in de adoptie van cryptomunten in het Nederlandse bankwezen. Op de website van DNB lezen we de volgende vraagantwoordcombinatie:

Vraag: Is het verstandig om crypto’s, zoals bitcoins, te kopen?

Antwoord: Daar gaat De Nederlandsche Bank (DNB) niet over. Wij geven geen advies. Wel hebben we in de afgelopen jaren herhaaldelijk gewaarschuwd voor de risico’s rondom crypto’s. De koersen van crypto’s kunnen sterk omhoog en omlaag schieten, crypto’s zijn kwetsbaar voor crimineel misbruik en er is geen consumentenbescherming.

Rudy in reactie op deze passage: “Het is tegenstrijdig om te zeggen dat je geen advies geeft, om het vervolgens toch te doen. Het is natuurlijk wel een hele volatiele markt, dus die waarschuwing begrijp ik. Maar de houding ten opzichte van crypto begint bij de centrale bank. Als je als grote bank zijnde op je vingers wordt getikt omdat je zaken niet goed doet, word je voorzichtiger. Als DNB zou je er bijvoorbeeld voor kiezen om cryptohandel onderdeel uit te laten maken van het depositogarantiestelsel, waardoor je een vangnet inbouwt, zodat consumenten niet alles kunnen verliezen doordat een kleine onbekende buitenlandse crypto-exchange, die geen enkele vorm van garantie kan geven, omvalt.”

Crypto-exchanges met een banklicentie

De wereld innoveert razendsnel. Als je als grote corporate niet mee-innoveert loop je het risico weggeconcurreerd te worden. Dit risico bestaat ook in het bankwezen. Rudy: “Je ziet nu een omgekeerde beweging. Crypto-exchanges ontvangen nu ook banklicenties, waardoor ze als bank kunnen fungeren. Dus de cryptowereld adopteert de traditionele bankwereld, in plaats van andersom. Stel dat Bitvavo in Nederland een banklicentie krijgt, dat lopen de banken het risico om weggeconcurreerd te worden.

Cryptokansen voor banken

Er zijn wel degelijk mogelijkheden voor banken om een verdienmodel te ontwikkelen met crypto. Door een Custodian-rol aan te nemen, dus het proces zelf in handen te nemen, zodat het veilig gebeurt. Banken kunnen bijvoorbeeld zelf wallets uitgeven. Rudy: “Zodat consumenten ook hun cryptomunten kunnen bewaren bij de bank. Een doorsnee consument die crypto als betaalmiddel wil gebruiken is daar zeker bij gebaat. Aan het gebruik van de hardware wallets die nu beschikbaar zijn, kleven risico’s. Je hebt een sleutel ter verificatie nodig, die kan in verkeerde handen vallen, waardoor iemand je geld kan stelen. Ook aan software wallets kleven risico’s. Denk bijvoorbeeld aan phishing. Als er cryptogaranties worden opgenomen in het depositogarantiestelsel en banken worden een uitvoerende partij, dan weten consumenten dat het veilig is om met cryptomunten te betalen.”

Cryptomunten zijn voer voor discussie in het nieuws. Maar de onderliggende techniek, blockchain, is extreem veilig en kan processen waarbij gevoelige documenten gedeeld moeten worden eenvoudiger én veiliger maken. Voor KYC-processen, bijvoorbeeld. “Als ik bij een grote bank door het KYC-proces ben gekomen, waarom moet ik dan bij een verzekeraar opnieuw hetzelfde proces door? Je zou dan ook de grote bank als validator kunnen aanwijzen en de uitkomst in de blockchain delen. De verzekeraar ziet dan dat een klant gevalideerd is, op welke datum en wat de einddatum is van de geldigheid van de check.” Het grote voordeel van werken binnen een blockchain is dat een zogeheten Smart Contract – een protocol waarin de spelregels voor wijzigingen zijn vastgelegd – ervoor zorgt dat het deelnemers niet zomaar zaken kunnen wijzigen. De wijzigingshistorie van een document is altijd te achterhalen. Ook hierover lees je meer in onze blog Wat is Blockchain?

Om tot een conclusie te komen stellen we Rudy nog een laatste vraag. Is het 23.55 uur of is al 0.00 uur voor banken om in te springen op de mogelijkheden van crypto? Zijn antwoord: “Nee, het is nog wel 23.55 uur. Er is nog wel tijd. Máár: de tijd dringt. Het fenomeen crypto bestaat al best lang, alleen zie je dat er door gebrek aan duidelijke wet- en regelgeving nog te veel ruimte en mogelijkheden zijn voor projecten met verkeerde intenties. Het kost tijd om alles goed af te vangen in wet- en regelgeving. Daar worstelen overheden wereldwijd heel erg mee. Je ziet wel dat het grote publiek het fenomeen steeds meer adopteert. Dus het wordt wel echt tijd voor Nederlandse banken om in te stappen.