KYC en cryptocurrency dossiers: een uitdagende combinatie

Cryptocurrency expert bij de bank

Dino gaat in september 2020 bij een grote bank aan de slag als KYC Analist. Hij heeft al kennis van (en affiniteit met) cryptocurrency. Zijn nieuwe collega’s aldaar krijgen steeds vaker dossiers voorgelegd met crypto-elementen. Hij biedt daarom zijn hulp aan. Vooral met het opvragen van informatie bij klanten lopen zijn collega’s tegen problemen aan. “Doordat ze niet genoeg kennis hebben van cryptocurrency weten ze soms niet goed welke vragen ze moeten stellen. En als ze antwoord krijgen, weten ze niet altijd wat een klant precies bedoelt. Dat maakt het lastig om een gesprek te voeren.” Dino wordt een vraagbaak op de afdeling, zodat zijn collega’s beter voorbereid hun uitvraag kunnen doen.

In maart 2021 maakt Dino de overstap naar een gespecialiseerd KYC-cryptocurrency team. Daarnaast wordt hij uitgenodigd om deel uit te maken van een intern cryptocurrency platform. Een overkoepelend team dat is samengesteld uit collega’s van over de gehele Business Line. In dat orgaan wordt er discussie gevoerd over hoe een bankbreed beleid op gebied van crypto eruit moet zien. “We zijn op dit moment hard bezig om meer interne bekendheid te creëren. Je ziet dat er nog weinig collega’s zijn die van het bestaan van ons platform af weten.”

Transactiemonitoring voor cryptogeld is mogelijk

Het beeld bestaat dat cryptocurrency transacties zo anoniem zijn dat monitoring onmogelijk is. De waarheid ligt iets genuanceerder. Er zijn wel degelijk middelen om KYC-processen te monitoren. De tool Chainanalysis bijvoorbeeld. Deze tool wordt onder andere door Europol en enkele internationale banken gebruikt en is in staat om per wallet wel twintig tot vijftig stappen terug te kijken. “Met behulp van Chainanalysis kun je heel veel zien. De transactiehistorie van een bitcoin bijvoorbeeld. Maar je hebt ook inzage in zaken die op het darkweb gebeuren.”

Dino heeft het Chainalysis Reactor Certification (CRC) behaald. In Nederland zijn er hooguit enkele tientallen professionals die in het bezit zijn van dit certificaat. “Ik volgde de cursus online in de nachtelijke uren. De andere cursisten kwamen vooral uit Azië, Duitsland, de VS. Geen enkele Nederlander.” Op dit moment is er geen Nederlandse bank die deze tool geïmplementeerd heeft. “De tooling kost een hoop geld. Banken zien de urgentie overigens wel. Het aantal cryptocurrency transacties neemt zo hard toe, dat het besef dat er hulpmiddelen nodig zijn voor monitoring er echt wel is.”

Cryptocurrency: omarmen of bestrijden?

Er bestaat binnen het banklandschap een gezonde angst voor de opkomst van cryptogeld. Begrijpelijk: cryptocurrency bieden immers een alternatief voor de gevestigde orde. Verwacht Dino dat banken de komende jaren cryptocurrency gaan omarmen? “Banken hebben geen keuze. Ze moeten het wel omarmen. Je ziet dit op internationaal niveau ook gebeuren. In Zwitserland is er een bank die een beleggingspakket in cryptocurrency aanbiedt. In de Verenigde Staten en Engeland gaan de ontwikkelingen ook snel.”

Er bestaat echter ook angst voor cryptocurrencies binnen het bankwezen. “Je ziet dat bedrijven die iets doen met crypto’s heel moeilijk een zakelijke rekening kunnen krijgen, bijvoorbeeld. Ze komen het onboardingsproces niet door.”

De houding van veel Nederlandse banken ten opzichte van cryptocurrencies is op dit moment veelal risicobeperkend. Maar crypto’s bieden ook kansen. Kunnen banken zelf wallets uitgeven, bijvoorbeeld? Dino: “Dat zou misschien kunnen. Maar je ziet dat de crypto-aanpak nog zo in de kinderschoenen staat, dat dit op korte termijn onwaarschijnlijk is.”

Verantwoordelijkheid voor KYC: de bank of de exchange?

Cryptocurrency exchanges moeten net zoals banken voldoen aan WWFT-richtlijnen. “Bij alle Nederlandse exchanges, maar ook bij Binance bijvoorbeeld, moet je een paspoort uploaden om een account aan te maken. Een bankrekeningnummer dat gekoppeld is aan dit account moet op dezelfde naam staan als je paspoort. Je kunt dus niet zomaar een account hacken en een ander rekeningnummer toevoegen.”

De grote vraag is: moeten banken eigenlijk wel verantwoordelijk gehouden voor het KYC-proces in relatie tot cryptocurrency? “Dat is één van de grote vraagstukken, inderdaad. Welke verantwoordelijkheid ligt bij de bank, en welke bij de exchange? Als een klant 5000 euro inlegt op een exchange en vervolgens direct weer laat uitbetalen dan vraagt de exchange hen om een verklaring. Banken doen dit opnieuw. Dat is dubbelop.”

Ironisch gezien zou je dit op kunnen lossen als banken en exchanges samen een blockchain inrichten waar informatie over transacties inzichtelijk is. “Ja, klopt, theoretisch gezien zou dit kunnen.”

Financiële stelsel wordt overbodig?

Cryptofundamentalisten beweren dat banken overbodig worden door de mogelijkheden van cryptomunten. Verwacht Dino dat banken de controle over het financiële stelsel helemaal kwijtraken? “Op dit moment hebben banken nog volledige controle over het financiële systeem. Je kunt immers niet eens een salaris ontvangen als je geen bankrekeningnummer hebt. In theorie kun je natuurlijk alles met cryptocurrency betalen. Maar je ziet dat er meer regelgeving komt waardoor de banken weer meer controle krijgen over de situatie.”

“Als banken echt niet meedraaien dan bestaat er een risico dat er helemaal om de sector heen gewerkt wordt. Maar de sector begrijpt echt wel dat meebewegen absoluut nodig is. Neem een bank als JP Morgan. Die spreken zich openlijk uit tegen bitcoin. Maar ze weten ook dat klanten zonder hen verder gaan als ze zelf niet met de cryptobeweging mee gaan.”

Cryptobedrijven worden sympathiek gevonden

De bancaire wereld heeft sinds de kredietcrisis in 2008 onafgebroken te kampen met maatschappelijke druk. De wijze waarop er tegen de rol van banken in het bestrijden van witwassen en andere vormen van financiële criminaliteit gekeken wordt, is hier ook een voorbeeld van. Bedrijven die handelen in cryptocurrency hebben weinig last van een publiek negatief oordeel. Hoe komt dit? Dino: “De kredietcrisis heeft reputatieschade opgeleverd voor de bancaire sector. Veel cryptocurrency bedrijven zijn simpelweg te jong om reputatieschade te hebben geleden. Door de jaren heen kan dit natuurlijk nog veranderen.”