KYC: van bij- naar hoofdzaak

Ons-kent-ons

Een lokale Rabobank, anno 2000. Een ondernemer in spé loopt binnen. Hij heeft financiering nodig om zijn ondernemersdroom uit te laten komen. Hij treft daar Accountmanager Jan. In die tijd ligt de focus van Rabobank nog heel erg op het lokale aspect. ‘Ken je klant’ betekent in die tijd heel wat anders dan nu. Er heerst een ons-kent-ons-cultuur. Jan: “Als er een nieuwe klant binnen kwam lopen, dan wist je: hè, dat is familie van die en die. Dus dat zit vast wel goed.” Het aantal Accountmanagers is in die tijd veel groter en is meer tijd om bij klanten op bezoek te gaan.

Het commerciële belang weegt in die tijd veel zwaarder dan het risicogerichte denken. Dat blijkt uit onder andere uit het zakelijke onboardingsproces. “Je liet een klant zich legitimeren, mogelijk vroeg je ook waarom de klant vertrokken was bij een andere bank. Maar daarna ging je snel over op het verwelkomen van de nieuwe klant.” De focus ligt in die tijd vooral op het inschatten van de potentie van een nieuwe onderneming. De klant krijgt vragen over zijn kennis binnen de branche waar hij een bedrijf begint, over de aanwezigheid van eigen geld en over zijn ondernemingsplan.

De wereld staat in brand

11 september 2001. De wereld staat in de brand. Terrorismefinanciering wordt een issue. Zowel in de Verenigde Staten als Europa worden er nog datzelfde jaar wetten ingevoerd die specifieke procedures voor klantidentificatie en klantonderzoek bevatten. Gezien de snelheid van de invoering van de Patriot Act (Verenigde Staten, 23 oktober 2001) en de 2AMLD (Europese Unie, 4 december 2001) lijkt het onmogelijk dat de wetten ontwikkeld zijn na 9/11. De 3AMLD wordt goedgekeurd door het Europese Parlement en de Raad op 26 oktober 2005 en is wel volledig ontwikkeld in reactie op 9/11 en de toegenomen terrorismedreiging. Onder druk van het statement You are either with us, or against us volgt de westerse wereld de Amerikaanse harde lijn in de strijd tegen terrorisme.

Tekst gaat verder onder de foto

Review is goede reden voor bedrijfsbezoek

Een lokale Rabobank, anno 2011. Jan werkt inmiddels als Assistent Accountmanager en is dus niet langer de hele dag op pad. Vanuit het kantoor biedt hij ondersteuning aan de buitendienst. KYC is inmiddels niet meer iets ‘waar je omheen kunt’, alleen is het op dat moment in de praktijk een minder groot thema dan het heden ten dage is. De periodieke review bestaat al. Eens per drie jaar voor klanten met een laag risicoprofiel en eens per jaar voor klanten met een midden of hoog risico op fraude. Accountmanagers zijn officieel verantwoordelijk voor het afhandelen van een KYC-vragenlijst. In de praktijk zijn ze niet happig op die taak. Commercieel belang en risicogericht denken gaan moeilijk hand in hand, zo blijkt.

De insteek van de periode review is in die tijd anders. Accountmanagers zien het als een aanleiding om op bezoek te gaan bij hun klanten. Even kijken hoe het gaat met het bedrijf. De vragen die op de KYC-lijst staan worden niet altijd gesteld. Assistent Accountmanagers sporen hun buitendienst collega’s aan om dat wel te doen, want hen wordt de taak toegewezen om de dossiers te vullen met de juiste informatie. Jan: “Ik kon natuurlijk geen antwoorden gaan verzinnen. Dus vaak moest ik de Accountmanager aansporen om alsnog contact op te nemen en die verplichte vragen te stellen.”

De drie grote banken hebben vandaag de dag opleidingsprogramma’s, opleidingscoaches en andere faciliteiten om KYC Analisten op de hoogte te houden van ontwikkelingen op het vlak van financiële criminaliteit. In die tijd moet het Accountmanagement-team zichzelf bedruipen op het gebied van kennis. Jan: “Je deed E-learnings om je kennis op peil te houden. Ook kon je op basis van branche-informatie achterhalen wat ‘normaal’ was in een bepaalde sector. Als je niet wist hoe je een bepaalde situatie in moest schatten, dan besprak je het met je directe collega’s. Kwam je er dan ook niet uit, dan liep je bij je teamleider naar binnen. Wist je het dan nog niet, dan had je een compliance loket van Rabobank Nederland waar je terecht kon.”

Een lokale Rabobank, anno 2014. Het aantal Accountmanagers wordt door toedoen van de dalende rente al jaren afgeschaald. Kleinere klanten hebben niet langer een eigen accountmanager, want dat is niet langer rendabel. Het Bedrijfsadvies-team is opgericht om deze klanten te helpen. De inmiddels zeer ervaren Jan verstrekt er de gelederen. Bij Bedrijfsadvies wordt niet gewerkt met vaste klantportfolio. De situatie van de klant is daardoor moeilijker in beeld te houden. Door toedoen van de verdere ontwikkelingen op gebied van digitaal bankieren blijft de klant bovendien vaker anoniem.

KYC wordt een specialisme

Tegen 2017 wordt KYC een specialisme. Het is niet langer een deeltaak van de bij de Accountmanagers belegd wordt. In de jaren die erop volgen neemt de vraag naar KYC-professionals snel toe, nadat meerdere grote banken een stevige boete opgelegd krijgen van toezichthouders. Voor de Accountmanager vandaag de dag is regie houden over de klant een stuk uitdagender geworden. Jan: “Er zijn veel meer specialisten die met klantdossiers aan de slag gaan. Een afdeling KYC, maar bijvoorbeeld ook kredietrisicomanagement. De Accountmanager moet overal vanaf weten en heeft tegenwoordig in verhouding veel meer contact met interne stakeholders.”

Was vroeger alles beter? Nee, natuurlijk niet. Er zitten voor- en nadelen aan zowel de huidige situatie als die uit het verleden. 20 jaar geleden was de Rabobank volledig verweven in de lokale maatschappij. Door deel te nemen aan lokale initiatieven, door nauw contact te onderhouden met lokale overheden en kranten. De relatie met de klant was ook nauw. Maar in de huidige tijd heeft de bank maximale grip op de integriteit van klanten. Een bank moet net zo betrouwbaar zijn als de notaris of de politie. Jan: “Je wilt corruptie niet in de hand werken. Als bank wil je niet mede verantwoordelijk zijn voor vervagende grenzen tussen boven- en onderwereld.”